Để cho những cây sâm Ngọc Linh sinh trưởng và phát triển tốt nhất, thì một kỹ thuật, cách trồng sâm ngọc linh đảm bảo tính nghiêm ngặt là cực kỳ cần thiết. Những cây sâm được trồng ngoài tự nhiên sẽ phải đáp ứng các tiêu chí sau đây:
Contents
Điều kiện trồng sâm Ngọc Linh
Sâm Ngọc Linh là một loại thảo dược quý, phân bố chủ yếu tại núi Ngọc Linh và thích hợp trong các điều kiện đặc trưng của vùng xuất xứ như sau:
- Khí hậu: Nhiệt độ trung bình trong năm dao động từ 14,0 – 18,0°C (thấp nhất 8 – 11°C, cao nhất 20 – 25°C); độ ẩm trung bình từ 85 – 90%; lượng mưa trung bình từ 2.800 – 3.400 mm/năm và có lượng mưa khá trong các tháng mùa khô (từ tháng 3-7).
- Đất đai, tài nguyên và địa hình: Sâm Ngọc Linh thích hợp sinh trưởng ở độ cao từ 1.500 m trở lên, đặc biệt thuận lợi ở độ cao từ 1.800 m trở lên. Đất có đủ ẩm, giàu dinh dưỡng, lượng mùn hữu cơ trong đất cao, và giữ cấu trúc rừng nguyên sinh, đồng thời có độ tàn che từ 70-90%.
Chuẩn bị giống và ươm cây con
- Chọn cây giống: Việc lựa chọn cây lấy hạt giống là cần thiết để đảm bảo chất lượng cây trồng sau này. Cây phải đạt từ 4 năm tuổi trở lên (đối với cây gieo từ hạt) hoặc 2 năm trở lên (đối với cây trồng từ đầu mầm). Đặc biệt, cây phải có biểu hiện đặc trưng của giống, không bị sâu bệnh, tổn thương cơ giới hoặc các tổn thương khác.
- Thời gian thu hái quả: Việc thu hoạch quả Sâm Ngọc Linh thường diễn ra từ tháng 7 đến tháng 9 hàng năm. Quả thu hoạch phải đảm bảo độ chín sinh lý, với vỏ quả có màu đỏ tươi và có chấm đen trên đầu, vỏ quả trông sáng bóng và hạt mẩy. Do đặc tính sinh học, một cụm quả đạt độ chín tiêu chuẩn phải mất từ 6 đến 10 ngày, do đó, việc thu hoạch được thực hiện nhiều lần (ít nhất 3 lần), mỗi lần cách nhau từ 2-3 ngày, nhằm đảm bảo quả được thu hoạch đúng thời điểm và có chất lượng cao.
=>> Xem thêm: Những người không nên dụng sâm ngọc linh là những người nào?
kỹ thuật trồng sâm ngọc linh và chăm sóc
Thời vụ
Với tiểu khí hậu của vùng Ngọc Linh, việc trồng Sâm có thể thực hiện quanh năm, trừ các tháng mùa mưa chính. Tuy nhiên, việc trồng phụ thuộc vào điều kiện cây giống đủ tiêu chuẩn. Thông thường, vụ trồng phổ biến diễn ra từ tháng 7 đến tháng 9 hàng năm khi cây giống đã đạt 1 năm tuổi. Ngoài ra, cũng có thể thực hiện trồng từ tháng 3 đến tháng 5 với cây giống lưu vườn hơn 1 năm tuổi.
Khi trồng Sâm, cần tránh các ngày nắng gắt hoặc mưa lớn để đảm bảo điều kiện tốt cho cây phát triển.
Chuẩn bị đất trồng và thiết kế vườn
Sâm ngọc linh trồng ở núi Ngọc Linh sẽ mang lại nhiều dưỡng chất tốt nhất. Nhưng cũng cần tuân thủ nghiêm ngặt yêu cầu hạn chế tối đa những tác động bất lợi đến môi trường rừng khi trồng Sâm Ngọc Linh, nhằm đảm bảo bảo vệ rừng và tạo môi trường sống thích hợp cho cây Sâm. Các biện pháp cần thực hiện gồm:
- Lựa chọn đất trồng: Chọn các vùng đất dưới tán rừng tự nhiên ở độ cao từ 1.500m trở lên, giữ cấu trúc rừng tự nhiên và có độ che phủ rừng từ 70% trở lên, giàu mùn và đủ ẩm. Trong vùng này, thiết kế các băng chừa và băng trồng đồng mức, xen kẽ nhau, rộng 8-10 mét và giữ lại phần đỉnh trên cùng xuống đến băng trồng ít nhất 50 mét.
- Phát dọn dây leo, bụi rậm để tạo lối đi lại trong vườn Sâm: Tạo lối đi giữa các băng đồng mức rộng 0,8 mét. Lối đi theo hướng dốc rộng 0,8-1 mét, thiết kế zích – zắc để hạn chế xói mòn. Đối với phần đỉnh dốc và băng chừa, nghiêm cấm mọi tác động. Chỉ phát dọn dây leo, bụi rậm trên các băng trồng.
- Trồng Sâm: Trên các luống trồng đã được phát dọn dây leo, bụi rậm, giữ nguyên hiện trạng mặt đất (không đánh rãnh lên luống; không thu dọn đá lẫn, gốc cây và thân gỗ chết…; chỉ thu gom thân lá dây leo, cây bụi vừa phát dọn để ủ phân hữu cơ). Đào hố trồng lan theo chiều nghiêng tự nhiên của khu vực trồng, theo quy cách và thẳng hàng để tiện trong việc theo dõi và chăm sóc sau này.
Mật độ và cách trồng
Khoảng cách và mật độ trồng Sâm Ngọc Linh là điểm quan trọng cần lưu ý để đảm bảo chất lượng và hiệu quả trồng cây. Cụ thể:
- Khoảng cách và mật độ: Hàng cách hàng từ 40-45 cm, cây cách cây từ 30-35 cm; mật độ khoảng 20.000 – 25.000 cây/ha rừng (tính bình quân trên diện tích thiết kế, bao gồm diện tích rừng không tác động).
- Cách trồng: Sử dụng cuốc nhỏ hoặc công cụ cầm tay phù hợp để đào hố tròn có đường kính 8-10 cm, sâu 6-8 cm để trồng.
- Trồng từ cây con: Bứng nhẹ, tách cây con trên vườn ươm hoặc trong khay, tránh xây xát và đứt rễ để đem đi trồng. Đặt cây con vào hố và điều chỉnh sao cho thân cây theo phương thẳng đứng, cổ rễ ngang với mặt đất tự nhiên; lấp đất và dùng tay ấn chặt đất xung quanh gốc cây; lấp đất theo hình mâm xôi để tránh cây bị úng khi mưa; nên trồng thẳng hàng để dễ theo dõi và tiện chăm sóc sau này; lưu ý không làm bể bầu, đứt rễ, dập nát cây khi trồng.
- Trồng bằng đầu mầm: Sau khi chuẩn bị xong đoạn mầm, có thể tiến hành trồng ngay; tương tự như trồng cây con, đào một hố nhỏ sâu 5 – 7 cm rồi đặt phần thân mầm vào đó, đoạn thân khí sinh hướng lên trên, lấp đất và ấn chặt phần gốc.
Sau khi trồng, tưới nhẹ để ổn định cây, phủ một lớp lá khô lên mặt đất để giữ ẩm cho đất, hạn chế cỏ dại, đồng thời lá khô sau khi phân hủy sẽ cung cấp một lượng mùn nhất định cho cây sau này.
Chăm sóc vườn sâm
Sau khi trồng sâm, việc chăm sóc và quản lý vườn trở nên cực kỳ quan trọng để đảm bảo sự phát triển và sinh trưởng tốt của cây. Dưới đây là những việc cần thực hiện:
- Năm đầu sau khi trồng, thường xuyên kiểm tra và trồng dặm lại những cây chết (cùng lứa tuổi). Đồng thời, hàng năm cần phát dọn các dây leo, bụi rậm tái sinh và nhổ cỏ trong vườn sâm. Tuy chỉ cần cắt và nhổ cỏ những cây sát gốc sâm, cần hạn chế cắt và nhổ cỏ trong mùa mưa, đặc biệt là giai đoạn cây ngủ đông để tránh rửa trôi và xói mòn đất.
- Bón bổ sung mùn núi cho cây bằng cách phủ lên mặt đất gần gốc cây một lớp mùn dày khoảng 2cm, giúp cây sinh trưởng tốt và năng suất cao. Có thể sử dụng các chế phẩm vi sinh ủ với lá mục, lá khô tại chỗ để bổ sung dinh dưỡng cho cây.
- Trong những năm mưa ít trong các tháng mùa khô, đất trồng sẽ bị khô, cần tưới nước bổ sung để giúp cây phát triển thuận lợi. Đồng thời, dọn dẹp cành cây đổ gãy xuống vườn sâm, chăm sóc và khắc phục sớm những trường hợp cây bị tổn thương.
Thường xuyên kiểm tra và phát hiện sớm các đối tượng dịch hại, tiến hành xử lý kịp thời bằng các biện pháp thủ công như cắt tỉa lá bị bệnh, nhổ bỏ và xử lý cây bệnh. Nên làm bẫy lồng, bẫy kẹp, dùng dụng cụ xua đuổi hoặc lắp nilon, lưới để ngăn các động vật gây hại cho vườn sâm.
Thu hoạch sâm Ngọc Linh sau khi trồng
Thu hoạch hạt cho mùa vụ kế tiếp
Cây sâm Ngọc Linh mất khoảng 3 năm kể từ lúc trồng để phát triển và bắt đầu ra hoa. Sau đó, vào năm thứ 4, cây mới bắt đầu có hạt để thu hoạch. Thời gian thu hoạch hạt giống thích hợp là từ tháng 10 đến tháng 12 hàng năm, bởi vì đây là thời điểm cây đang ở giai đoạn ngủ đông.
Thu hoạch củ sâm Ngọc Linh
Chúng ta có thể bắt đầu thu hoạch củ sâm Ngọc Linh sau khoảng 6 đến 8 năm kể từ khi gieo hạt. Điều đáng chú ý là, càng để cây trưởng thành trong thời gian dài, hàm lượng các hoạt chất Saponin trong cây sẽ càng nhiều, và do đó, giá trị của cây sâm sẽ tăng cao theo thời gian. Thời gian thu hoạch nên được thực hiện trong khoảng từ tháng 10 đến tháng 12 hàng năm, bởi vì đây là thời điểm cây đang ở giai đoạn ngủ đông.
Trên đây là những thông tin về cách trồng sâm ngọc linh đã được chúng tôi chia sẻ chi tiết trong bài viết trên. Những thông tin này hy vọng sẽ giúp mọi người hiểu hơn về quy trình và cách chăm sóc loài sâm quý này. Hãy theo dõi Thượng Dược để cập nhật thêm các thông tin hữu ích khác nhé!
XEM THÊM: Sâm ngọc linh quý như thế nào?| Quốc Bảo của Việt Nam
